راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی

بسیاری از دندانپزشکان پیش از انتخاب و تهیه فرزهای دندانی، به دنبال راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی می باشند چرا که این ابزارهای کوچک و کاربردی از تنوع بسیار بالایی برخودار هستند. به همین سبب ما ضمن معرفی انواع فرز دندانپزشکی و کارکردهای آنها، به چگونگی انتخاب، نحوه نگهداری و خرید فرز دندانپزشکی خواهیم پرداخت.

فرزهای دندانپزشکی اجسام کوچکی شبیه به مته هستند که با اتصال به هندپیس های مختلف برای بریدن، سوراخ کردن، کندن، تراشیدن، پرداخت کردن و… در بافت های سخت دهان مورد استفاده قرار می گیرند. دسترسی به راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی و آشنایی با کاربرد هر یک از این فرزها می تواند به دندانپزشکان در انتخاب مناسب ترین ابزار برای اجرای بهتر متد درمانی خود کمک شایانی کند.

 

کاتالوگ فرز دندانپزشکی

کاتالوگ فرز دندانپزشکی همان شناسنامه فرزها است که نکات بسیار مهمی در ارتباط با فرزها فاش می کند و به عنوان بهترین راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی به کار می رود. چرا که بخش عمده اطلاعات مورد نیاز برای انتخاب و خرید فرزها در کاتالوگ فرز دندانپزشکی گنجانده شده.

در این بخش ما به معرفی و آموزش قسمت های مختلف کاتالوگ فرزهای دندانپزشکی می پردازیم:

ISO / سیستم بین المللی نام گذاری:

سیستم بین المللی استاندارد که هر یک از فرزهای دندانپزشکی را با یک کد 15 رقمی نام گذاری می کند. این کد مشخص کننده اطلاعاتی مانند جنس، نوع شنک و دستگاه، شکل فرز، سختی و زبری فرز و قطر بخش فعال فرز است. برخی از اطلاعات سیستم ایزو می توانند به شکل های مختلف در کاتالوگ فرز دندانپزشکی ثبت شوند به طور مثال در بسیاری از کاتالوگ ها به رنگ فرز ها و یا دستگاه و جنس فرزها اشاره می شود.

Order NO / کد اختصاصی فرز:

کد انحصاری هر فرز که برای هیچ ترکیبی از فرزها مشابه نیست و بعد ازISO دقیق ترین راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی می باشد. کد فرز مشخص کننده چندین عامل مختلف از جمله قطر هد، طول شنک، نوع شنک، شکل فرز، میزان سختی و… است.

Head/ shank L mm / طول بخش هد یا طول بخش شنک:

هر یک از این داده ها نیز ممکن است در کاتالوگ فرز دندانپزشکی به عنوان راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی ثبت شده باشند. این مقدار عددی درکاتالوگ، مشخص کننده طول سر فرز یا طول بدنه فرز می باشد.

قسمت های تشکیل دهنده هر فرز

برای آشنایی با انواع فرز دندانپزشکی و کاربرد آنها، ابتدا بایست بدانیم که هر فرز از چه بخش هایی تشکیل شده است. بدنه فرزهای دندانپزشکی به صورت کلی به سه بخش (shank، neck، head) تقسیم می شود:

Head (بخش فعال فرز):

به قسمت فوقانی، سر یا نوک فرز گفته می شود که شکل آن مشخص کننده اسم انواع فرز دندانپزشکی است. از آنجا که بخش برنده فرز متعلق به بخش هد می باشد، طول، قطر و جنس این بخش کارایی فرز را مشخص می کند. در ادامه این مطلب حین آموزش فرزهای دندانپزشکی هر جا که به «هد» فرزها اشاره کنیم، مقصود همان بخش فعال و برنده فرزها است.

 Neck (گردن فرز):

بخش Neck یا گردن، نقطه اتصال بدنه و سر فرز به یکدیگر است. در برخی از انواع فرز این قسمت (گردن) با مواد سازنده بخش هد پوشیده شده و بخشی از سر فرز محسوب می شود. به عکس فرز دندانپزشکی زیر دقت کنید که ذرات الماسه آن تا روی بخش گردن کشیده شده:

Shank (پایه فرز):

ساقه، تنه یا بدنه فرزها «شنک» نام دارد که در طول های مختلفی (اعم از کوتاه، استاندارد، بلند و خیلی بلند) برای هر یک از انواع HP و RA و FG تولید می شود. نوع و طول شنک مشخص کننده نوع هندپیس مورد نیاز برای کار با فرز است. این بخش قسمتی از فرز است که درون هندپیس قرار می گیرد و بخش اعظمی از فرز را تشکیل می دهد. همچنین شنک می تواند از نوع استیل ساده، طلایی یا… باشد.

طبقه بندی فرزها بر اساس نوع شنک و دستگاه

دانستیم که فرزهای دندانپزشکی، قطعاتی شبیه به مته هستند که به هندپیس ها متصل می شوند و با اعمال فشار و چرخش، در بافت های سخت دندانی تغییر ایجاد می کنند. هندپیس ها از مهم ترین و پر کاربردترین اینسترومنت های دندانپزشکی هستند که ساز و کار آنها با چرخش در سرعت های گوناگون تعیین می شود. توربین، آنگل، هندپیس اولتراسونیک، هندپیس جراحی و… انواع مختلفی از هندپیس می باشند که فرزهای مخصوص به خود را دارند.

با این مقدمه کوتاه پیرامون اهمیت نوع شنک فرزها، در این قسمت از مقاله راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی به معرفی و تشریح گونه های مختلف شنک می پردازیم. ابتدا به عکس فرز دندانپزشکی زیر توجه کنید:

فرزهای دندانی بر اساس نوع شنک و امکان اتصال به انواع هندپیس به سه دسته تقسیم می شوند:

Long Straight Shank / فرز با شنک HP:

فرزهایی با این نوع شنک، مناسب برای کار با هندپیس های مستقیم و بلند هستند که در لابراتورها مورد استفاده قرار می گیرند. در لابراتورها از این فرزها برای تصحیح و متعادل سازی متریال دندانی استفاده می شود. علاوه بر این فرزهایی با شنک HP به عنوان فرزهای جراحی شناخته می شوند و مناسب کار با هندپیس های جراحی هستند. کار با ترمیم های فلزی، برداشتن پوسیدگی های عمیق و… از دیگر موارد کاربرد این فرزها می باشد. شنک های HP در طول های مختلفی تولید می شوند و انواع فرز هندپیس در تصویر زیر قابل مشاهده هستند.

Latch-type Shank / فرز با شنک RA:

این مدل از شنک فرزها در انتهای خود یک حفره دارند که بعد از قرار گیری در هندپیس قفل می شود و این ویژگی سبب می شود تا دسترسی به برخی نقاط برای دندانپزشک آسان تر باشد. فرزهایی با شنک RA مناسب برای کار با هندپیس های کم سرعت (مانند آنگل) هستند و بیش از اینکه در تراش دندان به کار روند، برای پرداخت و پالیش پروتزهای دندانی یا برداشتن زواید کاربرد دارند. این دسته از انواع فرز آنگل (با شنک لچ تایپ) نیز در اندازه های گوناگونی تولید می شوند.

Friction Grip Shank/ فرز با شنک FG:

فرزهایی با این نوع شنک برخلاف فرزهایی با شنک RA در انتهای خود سطح صافی دارند و با کمک نیروی اصطکاک درون هندپیس محکم می شوند. طول مختلف این نوع از شنک ها (خیلی کوتاه، کوتاه، استاندارد، بلند، خیلی بلند و بلند جراحی) سبب می شود تا برای کاربردهای متنوعی قابل استفاده باشند. فرزهای دندانپزشکی با شنک FG برای کار با هندپیس های سرعت بالا (مانند توربین) مناسب می باشند و انواع فرز توربین در طیف گسترده ای از متدهای درمانی برای ترمیم دندان ها به کار می روند.

راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی بر اساس جنس بخش هد

قدرت، کیفیت و طول عمر فرزهای دندانی برای بسیاری از دندانپزشکان نکته ای بسیار مهم و در خور توجه است. از این رو بهترین و کامل ترین راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی بایست به معرفی انواع مواد سازنده فرزهای دندانی نیز بپردازد. در این قسمت ما به تقسیم بندی انواع فرز دندانپزشکی بر اساس جنس سازنده بخش هد خواهیم پرداخت. همچنین مزایا و معایب هر یک از انواع فرز دندانپزشکی با عکس آن در اختیار شما قرار می گیرد:

فرزهای فولادی (استیل):

این فرزها که امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرند اولین نسل از فرزهای دندانپزشکی شناخته شده هستند. اگرچه این فرزها عمر کمتری در مقایسه با انواع دیگر فرزهای کاربایدی و الماسه دارند، اما می توان از آنها به عنوان ابزاری کم هزینه برای تخلیه دنتین و آماده سازی حفره های دندان استفاده کرد. مهم­ترین نقص فرزهای استیل این است که در سرعت های بالا یا در تماس با سطوح سخت دندان به سرعت کند می شوند و ضمن از دست دادن کارایی خود، موجب دشواری کار دندانپزشک و آسیب به بیمار می شوند.

فرزهای الماسی یا الماسه:

فرزهای الماسه از ترکیب ذرات خرد شده و نوک تیز ماده ای بسیار سخت (غالبا الماس) بر زمینه ای نرم تر ساخته می شوند. به این ترتیب که ذرات ریز و برنده الماس به بخش هد فرز چسبانده شده یا به صورت لایه ای نازک بر زمینه ای از فولاد قرار داده می شوند. مزیت بزرگ فرزهای الماسه تنوع گوناگون آنها از نظر میزان سختی و تراکم ذرات الماس می باشد، به صورتی که این فرزها از نرم­ترین ذرات با تراکم بالا تا زبرترین ذرات با تراکم کم تولید می شوند و کاربردهای متنوعی در درمان های ترمیمی دهان دارند.

نکته حائز اهمیت در ارتباط با فرز الماسه این است که این فرزها در گذر زمان با توجه به تعداد دفعات مصرف و استیریلیزاسیون به تدریج میزان سختی و تراکم خود را از دست می دهند. همچنین ساختار ویژه فرزهای الماسه، سبب می شود تا نتیجه کار با این نوع فرزها اغلب خشن تر و زبر تر از حاصل کار با انواع دیگر فرزها باشد.

در نگاه کلی می توان گفت که فرزهای الماسی برای بریدن، سوراخ کردن، تراشیدن، کنده کاری یا پرداخت سطوح مقاوم و سخت دندان و بافت های اطراف آن به کار می روند.

فرزهای کاربایدی:

فرز کارباید یکی از انواع فرزهای دندانپزشکی است که از تنگستن کارباید (WC) ساخته شده. ماده سازنده این فرزها یعنی تنگستن کارباید، ماده ای بسیار سخت و مقاوم در برابر گرما می باشد که سه برابر فولاد استحکام دارد. این ویژگی سبب می شود تا فرزهای دندانپزشکی کاربایدی طول عمر بالاتری در مقایسه با سایر انواع فرزهای دندانپزشکی داشته باشند.

نکته حائز اهمیت در ارتباط با فرزهای دندانپزشکی کاربایدی این است که این فرزها در سرعت های پایین تمایل به شکست دارند و باید در سرعت های بالا مورد استفاده قرار بگیرند. به همین دلیل هندپیس های پر سرعت مثل توربین برای کار با فرزهای کاربایدی گزینه مناسب تری محسوب می شوند. همچنین نتیجه نهایی کار با فرزهای کاربایدی و الماسی از نظر میزان صیقلی بودن متفاوت می باشد و فرزهای کاربایدی سطح صاف تری به وجود می آورند.

تیغه فرزهای کاربایدی در دو نوع ساده و دارای بریدگی های عرضی تولید می شود؛ مانند فرزهای 40 پره، فرز 12 پره و فرز 30 پره و… این موضوع سبب می شود تا فرزهایی که از تنگستن کارباید ساخته می شوند تنوع گسترده ای در میزان برندگی داشته و برای انجام متدهای مختلف درمانی به کار روند. آماده سازی حفره های دندانی، تخلیه و جداسازی مواد ترمیمی، ایجاد فاصله مابین دندان ها، تراش و پرداخت دندان و پروتزهای دندانی و… از جمله موارد کاربرد فرزهای کاربایدی است.

فرزهای سرامیکی:

سرامیک ماده ای پر مصرف در دندانپزشکی است که به خاطر زیبایی و استحکام بالا در درمان های ترمیمی و زیبایی به عنوان رستوریشن به کار می رود. یکی دیگر از کارکردهای این ماده در حوزه دندانپزشکی، استفاده از آن در ساخت فرزها است. فرز سرامیکی دسته ای از فرزهای دندانپزشکی است که از جنس زیرکونیا با خاصیت سرامیکی ساخته شده است. این فرزها کاربرد گسترده ای در درمان های ترمیمی و زیبایی دندان دارند.

فرزهای سرامیکی جهت برداشت پوسیدگی های دندان، لیفت لثه، جراحی لثه، کوتاه کردن عاج دندان، ایجاد خط ختم تراش، تخلیه آمالگام، حذف کامل انامل و… مورد استفاده قرار می گیرند. با در نظر داشتن کاربرد فرزهای سرامیکی می توان به آن دسته از افرادی که به دنبال راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی مناسب برای لیفت و جراحی لثه هستند، یکی از اشکال مختلف فرزهای سرامیکی را پیشنهاد کرد.

فرزهای پلیمری:

فرزهای پلیمری گروهی دیگر از فرزهای دندانپزشکی هستند که برای جلوگیری از آسیب احتمالی به نسج و پالپ دندان به هنگام برداشت پوسیدگی ها استفاده می شوند. به طور کلی فرزهای کاربایدی و الماسه نیازمند مهارت و دقت عمل بالایی هستند و در صورت استفاده نامناسب می توانند بخش زیادتری را بتراشند. این در حالی است که فرزهای پلیمری تنها پوسیدگی ها را از بین برده و به مابقی ساختارهای دندان آسیب نمی رسانند.

این خاصیت فرزهای پلیمری مربوط به ویژگی به خصوص آنها است، به طوری که سختی این فرزها از بافت پوسیده دندان بیشتر و از بخش های سالم دندان کمتر است. بنابراین این فرز تنها قادر است بخش های پوسیده را از بین ببرد و نمی تواند به بافت سالم دندان صدمه بزند.

 

نام و شکل انواع فرزهای دندانپزشکی

بخش کثیری از سوالات دندانپزشکان و خریداران فرزهای دندانی، در ارتباط با نام و شکل انواع فرزهای دندانپزشکی و تاثیر این موضوع بر کارکرد فرزهاست. همانطور که پیشتر گفتیم فرزهای دندانپزشکی را بر اساس نوع و شکل بخش هد (قسمت برنده فرز که در تماس با دندان و بافت های مورد نظر قرار می گیرد.) نام گذاری می کنند.

نکته ی قابل توجه این است که بخش هد در هر فرز خود به دو بخش کلی (شامل بدنه هد و سطح فوقانی هد) تقسیم می شود. در گفتار رایج، فرزها را بیشتر با شکل بدنه هد (دقت کنید که با شنک فرز اشتباه گرفته نشود) می شناسند اما اسم انواع فرز دندانپزشکی می تواند ترکیبی از شکل بدنه هد و شکل بالاترین قسمت هد می باشد.

در این بخش فرزهای دندانپزشکی را بر اساس شکل بالاترین قسمت هد طبقه بندی می کنیم:

• فرزهای روند اند / ته گرد / round end:

این گروه از فرزها شامل فرزهای تیپر، فیشور، گلابی و… است که در بالاترین قسمت بخش هد حالتی گرد و کروی شکل دارند. سر گرد این فرزها با توجه به شکل بدنه هد کاربردهای متفاوتی خواهد داشت اما به طور کلی فرزهای روند اند برای آماده سازی حفره ها و تراش پوسیدگی ها مناسب هستند.

• فرزهای فلت اند/ ته صاف/flat end:

این گروه از فرزها که در انتهای بخش هد سطحی صاف دارند برای تراش و صاف کردن دیواره ها و آماده سازی حفره ها به کار می روند. این دسته از فرزها در اشکال مختلفی مانند تیپر، اینورت، فیشور و… تولید شده و در بازار موجود هستند.

• فرزهای سیف اند/ safe end:

به فرزهایی که انتهای بخش هد در آنها خاصیت برنده ندارد فرزهای سیف اند گفته می شود. همانطور که از نام این فرزها پیداست انتهای بران این فرزها مهار شده و برای درمان های اندو ایمن است. اشکال مختلف فرزها از جمله فیشور، تیپر، روند و… همگی می توانند در بالاترین قسمت بخش هد مهار شده و ایمن باشند. فرزهای سیف اند علاوه بر جلوگیری از نفوذ به پالپ و آسیب به آن، امکان تراش دیواره ها و آماده سازی حفره ها را فراهم می کنند.

در این قسمت نام و شکل انواع فرزهای دندانپزشکی با توجه به نوع هد آنها فهرست شده است. برای کسب اطلاعات جامع پیرامون اسم فرزها و راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی لازم است که این بخش را با دقت زیادی مطالعه کنید:

1. فرز روند/ گرد/ کروی شکل/ round:

این فرزها که در بخش هد، گرد و کروی شکل هستند بیشتر با نام فرز روند شناخته می شوند. فرزهای روند از ریزترین تا درشت ترین ضخامت را دارا هستند و از این نظر یکی از متنوع ترین و رایج ترین فرزهای دندانپزشکی به شمار می روند.

از انواع فرز روند در برداشت پوسیدگی های عمیق دندان، ایجاد آندرکات، آماده سازی حفره ها، ایجاد شیار در دیواره دندان به منظور افزایش گیرایی ماده ترمیمی، آماده سازی کانال دندانی و… استفاده می شود. همچنین فرزهای روند برای کارهایی مانند حفاری کردن، سوراخ کردن، تراشیدن و… مناسب هستند. فرم هد این فرز به گونه ای است که می توان از آن در زوایای مختلف و قسمت های تنگ و کوچک به خوبی استفاده کرد. از فرزهای گرد برای جراحی استخوان نیز استفاده می شود.

2. فرز فیشور/ سیلندری/ استوانه ای/ fissure/ cylinder:

فرزهای استوانه ای با دیواره های موازی، اغلب با نام فرز فیشور شناخته می شوند و کاربردهای متعددی در درمان های ترمیمی دارند. از جمله کارکردهای انواع فرز فیشور می توان به ایجاد دیواره صاف و مستقیم، تراش سطح آگزیال در پروتزهای ثابت و حذف ترمیم های آمالگام اشاره کرد. فرز فیشور در تراش ترمیم های غیر مستقیم که نبایست آندرکات داشته باشند، مورد استفاده قرار می گیرد.

نوع ته صاف فرز فیشور (flat end) جهت آماده سازی ترمیم های داخل دهانی به کار می رود و جایگزین مناسبی برای فایل است. فرز فیشور با انتهای گرد (round end) نیز تولید می شود که برای ایجاد شیارهای هدایتگر اکلوزال مناسب است. با توجه به این تفاوت های جزیی در شکل فرزها و تأثیر آن بر کارکرد فرزها، مطالعه دقیق راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی اقدامی مهم و کمک کننده برای انتخاب بهترین ابزار و دستیابی به بهترین نتیجه خواهد بود.

3. فرز تیپر/ مخروطی/ کنیکال/ taper/ conical:

فرزهای مخروطی شکل همانطور که از نامشان مشخص است، دیواره های همگرا دارند. یعنی ضخامت بخش ابتدایی هد در انواع فرز تیپر از انتهای آن بیشتر می باشد و نازک ترین بخش هد، بالا ترین قسمت هد فرزهای تیپر است. فرزهای مخروطی امکان دسترسی به مناطق دور از دسترس را فراهم می کنند و برای برداشتن پوسیدگی های عمیق و تراش دیواره های صاف به کار می روند.

همچنین فرزهای تیپر مانند فرزهای فیشور، در انواع روند اند، فلت اند و سیف اند تولید می شوند و قطر متغیر دارند. فرزهای تیپر سر تخت برای آماده سازی کرون (تاج) دندان مورد استفاده قرار می گیرند و در پروتزهای دندانی ثابت برای تراش سطح آگزیال و ایجاد خطوط پایان تراش مناسب هستند. فرزهای تیپر روند اند نیز در آماده سازی متریال پروتزهای دندانی موثر و کارگر هستند.

4. فرز سوزنی/ نیزه ای/ نیدل/ needle/ spear:

در دسته بندی فرزها بر اساس نام و شکل انواع فرزهای دندانپزشکی، این فرزهای دندانی نوک تیز که مشابه نیزه یا پیکان هستند، تحت عنوان فرزهای نیدل طبقه بندی می شوند. این نوع از فرزها را می توان با توجه به متد درمانی مورد نظر با قطر انتخابی (از بسیار ضخیم تا بسیار باریک) تهیه کرد. انواع فرز نیدل به منظور انجام فینیشینگ، صاف کردن قسمت های جزیی در رستوریشن ها و ایجاد فینیش لاین مورد استفاده قرار می گیرد.

با این وجود بیشترین کاربرد فرزهای سوزنی مربوط به تراش بخش پروگزیمال (مجموع سطوح دیستال و مزیال یا همان سطوح جانبی دندان ها) است که در زیبایی و پرداخت طبیعی رستوریشن ها نقش پررنگی دارد. دقت کنید که ضخامت مناسب فرز سوزنی برای تراش دندان های خلفی و قدامی متفاوت است و در نتیجه نهایی موثر می باشد. همچین فرز سوزنی مناسب ترین ابزار برای ایجاد خط تراش Knife edge یاfeather end finishing line  می باشد که به زاویه ای در حدود 135 درجه نیاز دارد.

5. فرز چمفر/ تورپیدو/ chamfer/ torpedo/beveled cylinder:

فرزهایی که در این دسته قرار می گیرند در انتهای خود حالت مخروطی پیدا می کنند و بدنه هد آنها می تواند موازی یا همگرا باشد. اگرچه این فرزها ظاهری نزدیک به فرزهای فیشور یا تیپر دارند لیکن با نام فرز چمفر یا تورپیدو شناخته می شوند. به نظر می رسد به فرزهای استوانه ای با انتهای مخروطی، تورپیدو و به فرزهای تیپر با انتهای مخروطی، چمفر اطلاق می شود. برای تفکیک این فرزها از فرزهای تیپر و فیشور کافی است بدانید که هر یک از فرزهای فیشور و تیپر می توانند روند اند یا فلت اند باشند، اما انواع فرز چمفر حتما یک مخروط نوک تیز در انتهای بخش هد خود دارند.

بنابراین یک فرز چمفر یا تورپیدو می تواند مانند فرزهای فیشور یا تیپر برای تراش دیواره های صاف و برداشتن پوسیدگی های عمیق موثر باشد. با این حال مهم ترین کاربرد فرزهای تورپیدو و چمفر ایجاد خط ختم تراش Chamfer finishing line است که زاویه ای بین 130 تا 160 درجه دارد.

6. فرز تخم مرغی/ فوتبالی/ egg/ football:

فرزهای بیضی شکل که به خاطر ظاهر تخم مرغی خود با همین نام شناخته می شوند عمدتا برای تراش یا پرداخت سطوح قوس دار و منحنی مورد استفاده قرار می گیرند. با این توصیف می توان گفت که کارکرد اصلی فرزهای تخم مرغی تراش سطوح پالاتال و لینگوال در دندان ها، رستوریشن ها یا پروتزهای دندانی ثابت می باشد.

همچنین فرزهای تخم مرغی بر اساس جنس بخش هد می توانند قابلیت های مختلفی داشته باشند. به طور مثال فرزهای تخم مرغی الماسه برای آماده سازی حفره و تاج مناسب بوده، فرزهای تخم مرغی کاربایدی برای فینیشینگ و پرداخت به کار می روند و فرزهای تخم مرغی گلد برای آماده سازی و تراش ناحیه اکلوزال استفاده می شوند.

7. فرز شعله شمعی/ فلیم/ بول/ جوانه/ bud/ bevel/ flame:

فرز فلیم که با نام فرز شعله شمعی نیز رواج دارد، به فرزهایی گفته می شود که انتهای نوک تیز و مخروطی دارند. با وجود اینکه برخی از انواع فرزهای شعله شمعی بسیار مشابه فرز چمفر و تورپیدو هستند، تشخیص آنها از یکدیگر ساده است و ما در این بخش از راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی به بیان این تفاوت می پردازیم. کافی است بدانید که قطر بخش میانی هد در فرزهای شعله شمعی از سایر نقاط آن بیشتر است، در حالی که ضخیم ترین ناحیه در فرزهای چمفر و تورپیدو آن بخش از هد است که در اتصال با نک (گردن) قرار دارد.

این فرزها ابزارآلاتی کاربردی برای آماده سازی حفره و تاج (کویتی و کرون) می باشند و همچنین برای آماده سازی و تراش پروتزهای دندانی ثابت مورد استفاده قرار می گیرند. یکی دیگر از کاربردهای فرز شعله شمعی ایجاد خط تراش Finish Line Beveled Shoulder است که به زاویه ای در حدود 45 درجه نیاز دارد.

8. فرز بشکه ای/ دابل کنیکال/ barrel/ double conical:

این نوع فرز به دلیل شکل مخصوصی که دارد اغلب به عنوان فرز بشکه ای شناخته می شود. هد این فرز از دو مخروط به هم چسبیده تشکیل شده است و در قسمت میانی بیشترین قطر را دارد. شکل هد این فرز سبب می شود تا ابزاری مناسب برای تراش سطوح قوس دار لینگوال باشد. همچنین از فرزهای بشکه ای می توان برای تراش سطح اکلوزال استفاده کرد. دقت کنید که هنگام قرار دادن فرزهای بشکه ای بر روی شیب های کاسپی، به ساختار و مورفولوژی دندان ها توجه کرده و از تراش بیش از حد دندان و مواد دندانی اجتناب کنید. فرزهای دابل کنیکال یا بشکه ای عموما از جنس الماسی ساخته می شوند.

9. فرز واروونه/ اینورت/ فرز گلابی/ پیر/ invert/ pear:

آن دسته از فرزهای دندانپزشکی که برخلاف فرزهای تیپر، در بالاترین قسمت هد ضخامت بیشتری دارند، فرز اینورت و یا مخروطی معکوس نامیده می شوند. این فرزها نیز مانند فرزهای فیشور و تیپر در دو نوع فلت اند و روند اند تولید می شوند با این تفاوت که به فرزهای اینورت روند اند فرز گلابی یا pear گفته می شود.

از فرزهای اینورت یا گلابی شکل برای ایجاد آندرکات، تراش سطح اکلوزال، ایجاد دسترسی به کانال های ریشه، صاف کردن دیواره پالپ یا لثه، تراش حفره های کلاس یک در درمان های ترمیم و… استفاده می شود. همچنین فرزهای وارونه برای به وجود آوردن شیارهای دندانی به منظور افزایش نقاط ارتباط ماده ترمیمی با دندان کاربرد دارند. با توجه به نکات ذکر شده در راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی اینورت دقت کنید که هنگام استفاده از فرزهای اینورت و گلابی مانند فرزهای بشکه ای بایست دقت و حساسیت بالایی به خرج دهید و از برداشتن مقدار زیاد نسج دندان بپرهیزید.

10. فرز چرخی/ دوناتی/ ویل/ wheel/ doughnut:

فرز دوناتی یا ویل به انواعی از فرزهای دندانپزشکی اطلاق می شود که شکلی شبیه به چرخ داشته و پهنای آنها در بخش هد از طول بخش هد بیشتر می باشد. بیشترین کاربرد این فرزها در تراش سطوح قوس دار و منحنی همچون سطح پالاتال (سطوح داخلی دندان های مجاور زبان در فک بالا) و لینگوال (سطوح داخلی دندان های مجاور زبان در فک پایین) می باشد.

فرزهای چرخی ممکن است پره دار و چین دار باشند و با توجه به میزان قطر و جنس سازنده شان می توانند برای ایجاد حفره های عمیق، تراش اکلوزال و ایجاد گیرهای مکانیکی به کار روند.

11. فرز سر موج دار/ veneers/ depth cut/ depth marking/ wavy head:

در طبقه بندی اسم انواع فرز و راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی به این دسته از فرزهای دندانپزشکی که هد یکپارچه ای ندارند و تنها در برخی قسمت های هد تیغه ی برنده دارند، سر موج دار گفته می شود. کاربرد مفید و ایده آل فرزهای سر موج دار یا depth marking در تراش و آماده سازی دندان ها برای جاگذاری لمینیت می باشد. این فرزها نیز در دو نوع فلت اند و روند اند تولید می شوند.

12. فرز کراس کات/ cross cut:

فرز کراس کات به فرزهای کاربیدی گفته می شود که سطح تیغه های هد آنها از برش های متقاطع کوچک پوشیده شده باشد. توجه داشته باشید که فرزهای کراس کات خود شکل متمایزی از فرزهای دندانپزشکی نیستند و فرزهای تیپر، فیشور، روند، گلابی شکل و… همگی می توانند تیغه های کراس کات داشته باشند.

به طور کلی فرزهای کراس کات احتمال اصطکاک و گرفتگی را کاهش می دهند و برای برش دادن دندان های چند ریشه و تراش عاج مورد استفاده قرار می گیرند. این فرزها برای ایجاد برش های عمقی و تراش بافت های بسیار سخت در مدت زمان کوتاه مناسب می باشد.

13. فرز آکریل بر/ acrylic trimming:

فرزهای آکریل بر به خاطر داشتن تیغه های بیشتر و ریزتر (در مقایسه با فرزهای کراس کات) می توانند در زمان کمتری بخش بیشتری از دندان را تراشیده و بردارند. همچنین تجمع کمتر مواد اضافی در هنگام کار با این فرزها سبب می شود تا نتیجه کارآمدتری حاصل شود. کاربرد فرزهای آکریل بُر با توجه به شکل هد آنها می تواند متفاوت باشد، از این رو آشنایی با کارکردهای ذکر شده برای هر یک از اشکال هد، راهنمای مناسبی برای تشخیص کارآیی این فرزها است. فراموش نکنید که فرزهای آکریل بر نیز از جنس کارباید بوده و در لابراتوری ها مورد استفاده قرار می گیرند.

طبقه بندی فرزها بر اساس میزان زبری (grit/grain)

پس از برشمردن نام و شکل انواع فرزهای دندانپزشکی به یکی دیگر از عوامل راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی می پردازیم. این عامل، گریت یا درجه زبری و سختی فرز می باشد. شاخص میزان سختی و زبری عموما برای فرزهای الماسه تعریف می شود چرا که ذرات خردشده الماس از زیر، نرم و پر تراکم ترین تا درشت، زبر و کم تراکم ترین میزان مرتب می شوند. با این وجود ممکن است سایر فرزهای دندانپزشکی (مانند فرزهای کاربایدی و سرامیکی) نیز با توجه به تعداد تیغه ها و زبری بخش هد از این شاخص پیروی کنند.

در این شکل از طبقه بندی فرزها، فرزهای زبر (مناسب برای تراش) مقدار بیشتری از بافت سخت را در زمان کوتاهی بر می دارند، در حالی که فرزهای نرم (مناسب برای پرداخت و پالیش) سطح هموارتری را ایجاد می کنند. بنابراین هرچه قسمت بران فرز زبرتر باشد، نتیجه نهایی سطحی خشن تر خواهد بود و هرچه فرز نرم تر باشد، ماحصل کار صیقلی و صاف خواهد بود.

تولیدکنندگان فرزهای دندانپزشکی برای نشان دادن میزان سختی و زبری فرزها از کد رنگی راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی استفاده می کنند. به این ترتیب نوار رنگ سفید نشان دهنده کمترین میزان زبری و دو نوار مشکی نشان دهنده بیشترین میزان سختی و زبری است.

گستره زبری فرزهای دندانپزشکی را با رنگ های زیر مشخص می کنند:

• نوار سفید/ Ultra fine: فوق العاده نرم
• نوار زرد/ Super fine: خیلی نرم
• نوار قرمز/ Fine: نرم
• نوار آبی/ Standard: متوسط
• نوار سبز/ Coarse: سخت
• نوار مشکی/ Super Coarse: خیلی سخت
• دو نوار مشکی/ Ultra Coarse: فوق العاده سخت

طبقه بندی فرزها بر اساس میزان بیشترین قطر بخش هد

فاکتور دیگری که در تشخیص نوع کارکرد فرزها موثر است قطر متوسط هد و بیشترین قطر بخش هد است. این ویژگی نشان دهنده حداکثر سطح فعال و برنده فرز در بخش هد است که از ریزترین اندازه تا درشت ترین اندازه برای همه فرزهای دندانپزشکی تعریف می شود. بدیهی است که فرزهای درشت سطح بیشتری از دندان را در بر گرفته و در مقابل فرزهای ریزتر دقت عمل بیشتری دارند. انتخاب فرز متناسب با نیاز و متد درمانی یکی از مهم ترین عوامل موثر بر نتیجه کار پزشک می باشد.

 

جمع بندی

در این مقاله تلاش کردیم شما را با گونه های مختلف فرزهای دندانپزشکی آشنا کنیم تا با شناخت دقیق این ابزارهای کوچک و چرخنده نیاز خود به راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی را بر طرف کنید. همچنانکه دیدید فرزهای دندانپزشکی را می توان در حالت های مختلفی طبقه بندی کرد و این گستردگی تنوع فرزها می تواند باعث سردرگمی دندانپزشکان و کارشناسان خرید تجهیزات مطب شود. بنابراین دسترسی به یک راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است.

آنچه در این مقاله خواندید اطلاعات طبقه بندی شده برای آشنایی بیشتر با فرزهای دندانپزشکی بود. دانستیم که فرزهای دندانپزشکی بر اساس شکل، نوع شنک، نوع دستگاه، میزان زبری، قطر بالاترین بخش هد، شکل سر قسمت هد و جنس فرز در دسته های مختلفی قرار می گیرند و سپس به تشریح هر یک از این موارد پرداختیم.

 

سوالات متداول

حال که راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی را مطالعه کردید ممکن است با پرسش هایی در این باره مواجه شده باشید، از این رو در انتها به طرح چند پرسش احتمالی و ذکر پاسخ آنها می پردازیم:

1. چند وقت یک بار باید برای تعویض فرزهای دندانی اقدام کرد؟

به طور کلی فرزهای دندانی بایست پیش از کند شدن تعویض شوند. با این حال مدت زمان کند شدن، تخریب و فرسایش فرزهای الماسه، سرامیکی، کاربایدی و پلیمری با یکدیگر متفاوت است. به طور متوسط فرزهای الماسه باید پس از پنج بار استفاده با فرزهای جدید جایگزین شوند، در حالی که فرزهای کاربایدی مدت زمان بیشتری عمر می کنند.

2. چطور باید از فرزهای دندانپزشکی نگهداری کرد؟

راه های مختلفی برای پاکسازی فرزهای دندانی وجود دارد مانند اتوکلاو کردن، شست و شو دادن با مواد ضد عفونی کننده، تمیز کردن با برس فلزی و… با این وجود توصیه می شود پس از هر بار استفاده از فرزهای دندانپزشکی از تمام راه ها برای تمیز کردن فرز استفاده کرد. نگهداری صحیح و پاکسازی مرتب فرزها علاوه بر کاهش خطر ایجاد آلودگی، طول عمر فرز را نیز افزایش می دهد.

3. آیا می توان از فرزهای مخصوص توربین برای اتصال آنها به آنگل دندانپزشکی استفاده کرد؟

می توان از فرزهای توربین برای اتصال به آنگل نیز استفاده کرد اما بایست رابط تبدیل فرز توربین به آنگل را تهیه کنید. در متن راهنمای خرید انواع فرز دندانپزشکی دیدیم که فرزهای توربین پایین صافی دارند در حالی که فرزهای آنگل ساختاری مشابه یک حفره در پایین شنک خود دارند. مبدل فرز این امکان را به شما می دهد تا بتوانید فرز توربین خود را به همراه آنگل نیز استفاده کنید.