بعد از دندانپزشکی عمومی کدام یک از رشته های دندانپزشکی را انتخاب کنم؟

رشته های دندانپزشکی 10 حوزه مجزا را مانند دندانپزشکی اطفال و جراحی دندانپزشکی تشکیل می دهند. هر تخصص شامل آموزش پیشرفته در جنبه های خاص است که به متخصصان این امکان را می دهد تا سطح بالایی از تخصص را کسب کنند. نه تنها آن‌ ها را برای تشخیص و درمان موثرتر شرایط پیچیده‌ مجهز می ‌کند، بلکه تضمین می‌ کند بیماران درمانی دریافت می ‌کنند که به بهترین وجه با نیاز آنها سازگار است. دندانپزشکان عمومی و متخصص های دندانپزشکی نقش های متمایز و در عین حال مکمل دارند. درک تفاوت بین این نقش ها  و رشته های دندانپزشکی برای دندانپزشکان بسیار مهم است.

 

رشته های دندانپزشکی

رشته های دندانپزشکی طیف متنوعی از رشته ها را از دندانپزشکی اطفال تا جراحی دندانپزشکی در بر می گیرد که هر کدام بر جنبه های خاصی از درمان دهان و دندان تمرکز دارند. دوره دندانپزشکی عمومی شش سال است. دانشجویان قبل از اخذ مدرک، در در آزمون صلاحیت بالینی شرکت می‌کنند و ممکن است در دوره‌های تخصصی که به ‌طور میانگین سه سال طول می‌ کشد شرکت کنند و پس از طی این دوره که دوره رزیدنسی است، تبدیل به دندانپز‌شک متخصص در یک تخصص خاص شوند.

البته برخی رشته های دندانپزشکی تخصصی مانند جراحی دهان، فک و صورت زمانی بیشتر از سه سال برای اخذ تخصص نیاز دارد. آموزش رشته ‌های دندانپزشکی تخصصی در ایران در دانشگاه‌ های علوم پزشکی اصفهان، اهواز، بابل، تبریز، تهران، زاهدان، شهید بهشتی، شیراز، قزوین، کرمان، گیلان، مشهد، همدان و یزد و همچنین دانشگاه‌ شاهد، آزاد پزشکی تهران و آزاد اصفهان صورت می گیرد.

 

دندانپزشکی کودکان (پدودنسی، پیدودانتیکس)

دندانپزشکان عمومی در صورت تمایل می ‌توانند دو یا سه سال تحت آموزش رشته های دندانپزشکی قرار بگیرند و مدرک تخصص دندانپزشکی کودکان را دریافت کنند. درمان‌های رایج در دندانپزشکی کودکان عصب کشی و روکش دندان‌های شیری است. یکی از کتاب های معروف در این زمینه کتاب مک دونالد اطفال است.

تخصص: درمان دندان کودکان از دوران نوزادی تا نوجوانی.

تکنیک: فلوراید تراپی، سیلانت های دندانی، بررسی فضای کافی پس از از دست دادن زودرس دندان اطفال.

 

ارتودنسی (ارتودانتیکس)

تخصص ارتودنسی از میان رشته های دندانپزشکی تصحیح مال ‌اکلوزیون یا جفت‌ شدن نامناسب دندان ‌ها است. می ‌تواند ناشی از موقعیت نادرست دندان ‌ها یا دو آرواره نسبت به هم باشد. ارتودنسی بر تصحیح موقعیت دندان‌ ها یا تغییر الگو و درمان ‌های ارتوپدیک متمرکز است. دندانپزشک پس از ۶ سال تحصیل در رشته های دندانپزشکی و اخذ مدرک دندانپزشکی عمومی ، پس از گذراندن طرح،  در آزمون پذیرش رزیدنت تخصصی دندانپزشکی می ‌تواند شرکت کند و در صورت قبولی وارد این دورهٔ تخصصی شود. طول دورهٔ رسمی تخصص ارتودنسی در ایران ۳ سال است. کتاب “راهنمایی جامع ارتودنسی عملی” یکی از کتاب های ارتودنسی که توسط گروه تحت نظارت دکتر محمد بهناز و دکتر کاظم دالایی تالیف شده است.

تخصص: اصلاح دندان ها و مسائل مربوط به تراز فک.

تکنیک: بریس ها، ترازها و سایر وسایل اصلاحی.

 

ریشه‌ درمانی (آندودنسی، اندودانتیکس، تخصص پالپ یا مغز دندان)

این مورد از رشته های دندانپزشکی با ریخت‌ شناسی، فیزیولوژی و آسیب‌ شناسی پالپ و بافت‌های پیرامون سروکار دارد. یکی از کتاب های خوب در این زمینه علم و هنر جراحی نویـن اندودانتیکس از نویسندگان و مترجمان: بابک ابراهیمی ، غزاله خطاپوش آذر ، محمدرضا قربانی افخمی ، هاتف محمدی است. در این کتاب اطلاعـات ضـروری مربوط به آناتومی، هیسـتولوژی و فیزیولـوژی بافت‌ های درگیر در جراحـی مغز دندان و پیشـرفت‌های اخیـر در جراحـی اندودانتیک مرتبط بـا CBCT، نورپردازی و بزرگنمایی، برداشـت بافت اسـتخوانی، آماده‌سـازی و قطع انتهای ریشـه پرداخته‌ شده است.

تخصص: درمان پالپ دندان و مسائل مربوط به اعصاب.

تکنیک: درمان ریشه برای درمان عفونت ها و حفظ دندان های طبیعی.

پروتزدرمانی (پروستودنسی، پروستودانتیکس)

یکی از رشته های دندانپزشکی است که بر پروتزهای دندانی و صورت (پروتزهای ماگزیلوفاشیال) تمرکز دارد. مربوط به تشخیص، درمان، توانبخشی و حفظ عملکرد دهان و ظاهر با استفاده از جایگزین‌ های زیست ‌سازگار برای بیمارانی است که دندان از دست داده ‌اند یا دارای دندان ‌های ناقصی هستند. از کتاب های معتبر میتوان به اصول و مبانی کاربردی در ساخت پروتز کامل  نوشته دکتر ساسان همایون و دکتر رهاب قویزی اشاره نمود.

تخصص: ترمیم و جایگزینی دندان های از دست رفته یا آسیب دیده و همکاری با تکنسین پروتزهای دندانی.

تکنیک: تاج، بریج، دندان مصنوعی و تجهیزات ایمپلنت برای بهبود عملکرد و زیبایی.

جراحی دهان و فک و صورت

این شاخه از رشته های دندانپزشکی بر اصلاح صدمات و نقص ‌های سر و صورت و فک و گردن و طاق جمجمه، برای بافت نرم و سخت ناحیهٔ دهان و فک و صورت تمرکز دارد. پس از دوره عمومی ۵ سال طول دوره این تخصص می ‌باشد. چهار فلوشیپ فوق تخصصی نیز دارد که شامل جراحی کنسر دهان فک و صورت، جراحی فک و صورت کودکان، جراحی تروما فک و صورت و جراحی ترمیمی فک و صورت، می ‌باشد. کتاب جراحی دهان و فک و صورت پیترسون پیشنهاد می شود.

تخصص: درمان های جراحی برای بیماری ها، جراحات و نقص های صورت، دهان و فک.

تکنیک: کشیدن دندان، جراحی اصلاحی فک و درمان آسیب های تروماتیک.

آسیب ‌شناسی دهان و فک و صورت

این مورد از رشته های دندانپزشکی به بررسی میکروسکوپی ضایعات دهانی می پردازد. کتاب پاتولوژی دهان و دندان: همبستگی‌های آسیب ‌شناختی بالینی رگزی از رفرنس های این رشته از تخصص های دندانپزشکی است.

تخصص: تشخیص و مدیریت بیماری های نواحی دهان و صورت.

تکنیک: بیوپسی، تست های تشخیصی و درمان موارد پیچیده.

رادیولوژی دهان و فک و صورت

این مورد از رشته های دندانپزشکی شامل تکنیک ‌های تصویربرداری، تفسیر ضایعات دهان و فک و صورت در تصویربرداری ‌ها و حفاظت در برابر تشعشعات است. دندانپزشکان عمومی پس از فارغ التحصیلی می توانند وارد تخصص رادیولوژی فک و صورت به مدت ۳ سال آموزش شوند. CDR اصول و مبانی رادیولوژی دهان، فک و صورت وایت فارو دکتر مریم میرزایی نظرات مثبتی زیادی دریافت کرده است.

تخصص: استفاده از تکنیک های تصویربرداری برای تشخیص و درمان بیماری های ناحیه دهان و فک و صورت.

ابزارها: اشعه ایکس، سی تی اسکن، ام آر آی و اولتراسوند برای تصویربرداری دقیق.

پزشکی دهان و فک و صورت (دهان‌ پزشکی)

این شاخه از رشته های دندانپزشکی به دهان و سازه ‌های اطراف آن توجه دارد. این رشته ترکیبی از پزشکی و دندانپزشکی است. پزشکی دهان به تشخیص بالینی و مدیریت غیرجراحی اثرات آسیب‌ شناسی غیردندانپزشکی مؤثر بر دهان و صورت تحتانی مربوط می ‌شود. در این زمینه نیز مطالعه کتاب جراحی دهان و فک و صورت پیترسون پیشنهاد می شود.

تخصص: تشخیص و مدیریت بیماری های دهان که با علائم بیماری سیستمیک ظاهر می شود.

تکنیک: ارزیابی های جامع و درمان دهان و سازه‌های اطراف آن.

لثه ‌درمانی (پاردنسی، پریودانتیکس، تخصص بافت‌های پیرامون دندان)

دندانپز‌شکانی که موفق به گذراندن دورهٔ تخصصی پریودانتیکس می ‌شوند به عنوان پریودنتیست (متخصص جراح لثه) شناخته می‌ شوند. این مورد از رشته های دندانپزشکی به تشخیص و درمان بیماری‌ های بافت نرم و سخت (به جز دندان) می ‌پردازند. درمان بیماری‌ های لثه، جراحی‌ های محدود، مهندسی بافت، بازسازی و پیوند استخوان و بافت نرم دهان و کاشت دندان (ایمپلنت) از کارهای تخصصی این رشته می ‌باشند. یکی از بهترین کتاب ها در این زمینه کتاب اصول مقدماتی و کلینیکی تشخیص و درمان بیماری لثه نوشته دکتر فرنا سیار است.

تخصص: تشخیص و درمان بیماری ‌های بافت نرم و سخت (به جز دندان)

تکنیک: درمان بیماری ‌های لثه، جراحی‌ های محدود و میکروسکوپی دهانی، اعمال زیبایی، مهندسی بافت، بازسازی و پیوند استخوان و بافت نرم دهان و کاشت دندان (ایمپلنت)

 

تفاوت دندانپزشکان عمومی در مقابل متخصصان

دندانپزشکان عمومی به عنوان ارائه دهندگان درمان اولیه هستند. آنها مسئول تشخیص، درمان و مدیریت نیازهای کلی سلامت دهان و دندان بیماران هستند. بخش مهمی از نقش آنها عبارتند از:

مراقبت های معمول دهان: انجام معاینات منظم، غربالگری سرطان دهان و درمان های پیشگیرانه مانند فلوراید و سیلانت های دندانی.

خدمات ترمیمی: ارائه درمان هایی مانند پرکردن با کامپوزیت دندان ، روکش و بریج برای بازگرداندن عملکرد و زیبایی دندان ها.

زیبایی: سفید کردن دندان، باندینگ دندان و بریس‌ ها به کمک فرز دندانپزشکی مربوطه

جراحی های جزئی دهان: انجام اقدامات اورژانسی مانند کشیدن دندان.

 

نقش تخصص های دندانپزشکی

از سوی دیگر، متخصصان دندانپزشکی بر حوزه‌های خاصی از رشته های دندانپزشکی و دندانپز‌شکی ترمیمی و پروتز، تمرکز می‌ کنند و درمان ‌های پیشرفته متناسب با مسائل پیچیده را ارائه می‌ دهند. نقش آنها عبارتند از:

درمان های تخصصی: ارائه مراقبت هایی که فراتر از محدوده دندانپزشکی عمومی است، مانند درمان پیشرفته بیماری لثه، کانال های ریشه پیچیده، یا جراحی های ترمیمی و با موضوعاتی مانند میکروبیولوژی و جراحی درگیر می شوند.

همکاری: همکاری با دندانپزشکان عمومی برای برنامه های درمانی جامع برای بیماران با نیازهای تخصصی.

تکنیک ‌های به روز: استفاده از آخرین پیشرفت ‌ها در انواع و اقسام دستگاه دندانپزشکی و تکنیک ‌های خاص برای بهبود نتایج در میان رشته های دندانپزشکی. متخصصان حدود 10 درصد از حرفه دندانپزشکی را تشکیل می دهند و برای درمان شرایطی که نیاز به سطح بالاتری از تخصص دارند بسیار مهم هستند.

 

کدامیک از تخصص های دندانپزشکی را انتخاب کنم؟

انتخاب یکی از رشته های دندانپزشکی مناسب شامل ارزیابی علایق شخصی، اهداف شغلی و ملاحظات سبک زندگی است. عواملی که باید در نظر گرفته شوند عبارتند از:

اشتیاق شخصی: همسو کردن علایق فرد با یکی از رشته های دندانپزشکی می تواند منجر به شغلی عالی شود. اشتیاق برای تحقق شغلی رضایت بخش و بلندمدت بسیار مهم است و می ‌تواند به کاهش نرخ فرسودگی شغلی در بین متخصصان کمک کند.

جمعیت بیماران: برخی از دندانپزشکان برای کار با گروه های خاص بیمار، مانند کودکان در دکتر کودکان دندانپزشک یا کسانی که درد صورت در تخصص های درد دهان و صورت دارند، مناسب هستند.

ملاحظات مالی: برخی از رشته های دندانپزشکی درآمدهای متفاوتی ارائه دهند. البته تبدیل شدن به متخصص دندانپزشکی مستلزم هزینه و زمان است.

مهارت: حتی پس از تکمیل دوره رزیدنتی ، آموزش مداوم و توسعه مهارت در رشته های دندانپزشکی برای همگام شدن با پیشرفت‌ ها و فناوری ‌ها بسیار مهم است. مهارت نه تنها کیفیت درمان را افزایش می دهد، بلکه اعتماد بیمار را نیز افزایش می دهد، زیرا افراد تمایل دارند توسط متخصص در حوزه خاص دندانپزشکی خود شناخته می شوند، درمان شوند.

مسئولیت پذیری: رشته های دندانپزشکی مسئولیت قابل توجهی در مدیریت سلامت بیماران خود دارند، تجویز داروها و انجام جراحی های پیچیده. این سطح بالای مسئولیت، همراه با جنبه خدمات مشتری در این حرفه، می تواند منجر به استرس قابل توجهی شود، به ویژه در هنگام برخورد با بیماران ناراضی یا مسائل غیرمنتظره مانند کمبود موجودی لوازم یکبارمصرف یا آسیب ابزار های استیل

 

رشته های دندانپزشکی نیازمند فداکاری، سازگاری و اشتیاق به یادگیری مادام العمر هستند. همانطور که متخصصان دندانپزشکی این پیشرفت ها را دنبال می کنند، ذینفع نهایی بیماران هستند که می توانند منتظر درمان های شخصی تر، کارآمدتر و موثرتر باشند. اهمیت آموزش و همکاری مستمر بین رشته های دندانپزشکی در حصول اطمینان از اینکه بیماران جامع ترین مراقبت های ممکن با آخرین پیشرفت ها و فناوری ها در این زمینه را دریافت می کنند، بسیار مهم است.

 

سوالات متداول

رشته های دندانپزشکی کدامند؟

دندانپزشکی کودکان، ارتودنسی، پروتزدرمانی، ریشه‌ درمانی، پروتزدرمانی، جراحی دهان و فک و صورت، آسیب ‌شناسی دهان و فک و صورت، رادیولوژی دهان و فک و صورت، پزشکی دهان و فک و صورت و لثه ‌درمانی

دوره دندانپزشکی عمومی چند سال است؟

دوره دندانپزشکی عمومی شش سال است.

دوره های رشته های دندانپزشکی چند سال است؟

دوره‌ های تخصصی  از رشته های دندانپزشکی که به ‌طور میانگین سه سال طول می‌ کشد و پس از طی این دوره که دوره رزیدنسی است، البته برخی رشته ‌های تخصصی مانند جراحی دهان، فک و صورت زمانی بیشتر از سه سال برای اخذ تخصص نیاز دارد.

مسئولیت های دندانپزشکان عمومی کدامند؟

انجام معاینات منظم، غربالگری سرطان دهان و درمان های پیشگیرانه مانند فلوراید و سیلانت های دندانی، ارائه درمان هایی مانند پرکردن، روکش و بریج برای بازگرداندن عملکرد و زیبایی دندان ها وانجام اقدامات اورژانسی مانند کشیدن دندان.