امروزه با توجه به پیشرفت های تکنولوژی در حوزه ی مواد دندانی، تصمیم گیری در انتخاب بهترین سمان دندانی دشوارتر از همیشه شده است. مشخصه های هر نوع از سمان های دندانی با توجه به تکنولوژی به کار رفته، کیفیت و هزینه ی تامین را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد. به همین دلیل لازم است دندانپزشکان اطلاعات کافی در زمینه ی خصوصیات هر دسته داشته باشند تا بتوانند با توجه به نیاز، دست به انتخاب هوشمندانه بزنند. نتیجتا این انتخاب می تواند به دندانپزشکان کمک کند در کار خود موفق تر عمل کنند. و طول ماندگاری عملیات ترمیم دندانی را افزایش دهند. در این مقاله قصد داریم به طور مختصر و مفید به مهم ترین خواص و طبقه بندی انواع بهترین سمان دندانی بپردازیم. خلاصه ی مطالب زیر در جدول لیست شده است.
آنچه در این مقاله می‌خوانید
انواع سمان های دندانپزشکی |
موارد کاربرد |
معروف ترین برندها |
مزایا |
محدودیت ها |
سمان فسفات روی |
سیمان کردن و محکم کردن روکش ها. مراحل مختلف ارتودنسی. اسپلینت های داخل دهانی. پر کردن دندان با مواد همرنگ دندان به روش اینلی. مراحل پس از ترمیم پروتزهای پارسیل | DENTSPLY Caulk، Fleck’s Zinc ، Hy-Bond ، Master-Dentو Modern Tenacin | قدرت تحمل فشار بالا. قدرت کششی متوسط. ضخامت قابل قبول فیلم قلعی | PH اولیه ی پایین. تحریک پالپ. همچنین این سمان از نظر شیمیایی نمی تواند به ساختار دندان پیوند بخورد. این ماده، خاصیت کاریوستاتیک ندارد. |
پلی کربوکسیلات روی |
سیمان کاری و محکم کردن دائمی روکش ها. بریج گذاری ها. پر کردن دندان به روش آنله. مراحل مختلف فرآیند انجام ارتودنسی
|
هاHalfman، Dorident Dorifix، Durelon™ Shofu Polycarboxylate (Shofu), Tylok® Plus/Poly-F-Plus | عدم حساسیت دندان. پس از انجام فرآیندهای دندانپزشکی. قابلیت ایجاد پیوند نسبتا محکمی با مینا و عاج | پخش شدن غیر قابل پیش بینی ترمیم های ایجاد شده با این سمان پس از چند سال. انحلال سمان و از بین رفتن تدریجی آن از تاج دندان یا دیگر بخش های کار شده |
گلاس آینومر |
سیمان کاری و محکم کردن دائمی روکش ها. بریج گذاری ها. پر کردن دندان به روش اینله و آنله. مراحل مختلف فرایند ارتودنسی
|
فرم های غیرکپسولی Ketac™-Cem (3M ESPE)، سمان گلاس آینومر نوع 1 (Shofu)، ورژن جدید و قدیم فوجی آینومر نوع 1 GC America ، محصولات غیر کپسول شده فوجی 1 America) (GC و Ketac™-Cem Aplicap™ (3M ESPE) و bisco.
|
اتصال شیمیایی این سمان به ساختار دندان. اثر باکترواستاتیک.آزادسازی فلوراید. استحکام و مقاومت فشاری و کششی کافی |
ماندگاری کم. ظاهر شدن حساسیت هایی که پدیدار شدن آن ها غیر قابل پیش بینی است.حل شدن در مایعات دهان
|
گلاس آینومرهای اصلاح شده با رزین |
سیمان کاری و محکم کاری دائمی روکش ها. بریج گذاری ها. پر کردن دندان به روش اینله و آنله. مراحل فرایند ارتودنسی
|
توان FujiCEM™، Fuji PLUS (GC America) ، RelyX™ Plus Luting Cement (3M ESPE) و Riva Luting Plus | حساسیت های حرارتی دیده شده پس از اعمال دندانپزشکی را بهبود بخشیده اند.همچنین این نوع از سمان ها، در بزاق دهانی، حل نمی شوند. دارای مشخصه ی کاریواستاتیک. پیوند خفیفی با دندان ایجاد می کند.
|
در صورتی که در مراحل آماده سازی مواد از سمان های گلاس آینومرهای اصلاح شده با رزین استفاده شود که ماندگاری و مقاومت ضعیفی دارند، محصول با ماندگاری کافی به وجود نمی آید. |
سمان های رزینی |
از نظر قوام و استحکام شبیه به کامپوزیت جریان پذیرعمل می کند | Panavia SA Luting Plus
|
تنوع انتخاب. شفافیت و ماندگاری بیشتر که با فرآیند باندینگ محقق می شود. ضخامت کم فیلم و قابلیت چسبندگی مناسب که بین محل آماده سازی دندان و سرامیک در ترمیم دندانی به وجود می آید. این سمان می توانند با نور، مواد شیمیایی و فرایند های دوگانه و ترکیبی، به سرعت پلیمریزه شوند.
|
سمان های رزینی خاصیت کاریواستاتیک یا ضد میکروبیولوژیک ندارند.
اگر این سمان ها در مراحل اولیه ی چسباندن، از نقاط خارج از محدوده ی مورد نظر برداشته نشوند، بعدا می تواند چالش های زیادی را به وجود بیاورد و دسترسی به آن نقاط را از بین ببرد.
|
جزییات بیشتر را می توانید در ادامه مطالعه کنید.
انواع سمان های دندانپزشکی
سمان های دندانپزشکی را می توان بر اساس اجزای اصلی سازنده ی آن ها به پنج گروه اصلی طبقه بندی کرد. فسفات روی، پلی کربوکسیلات روی، گلاس آینومر، گلاس آینومرهای اصلاح شده با رزین و سمان های رزینی
سمان فسفات روی
سمان فسفات روی را می توان اولین سمان های دائمی دانست که در بازار دندانپزشکی ظاهر شدند و مورد محبوبیت دندانپزشکان واقع شد. کیفیت خوب این سمان دندانی آن را به استانداری تبدیل کرده که امروزه بقیه ی سمان ها براساس آن، مورد ارزیابی قرار می گیرند. دندانپزشکان می توانند این سمان دندانی را برای موارد زیر به کار ببرد:
- سیمان کردن و محکم کردن روکش ها
- مراحل مختلف ارتودنسی
- اسپلینت های داخل دهانی
- پر کردن دندان با مواد همرنگ دندان به روش اینلی
- مراحل پس از ترمیم
- پروتزهای پارسیل
از تولیدکنندگان سمان روی فسفات که رایج ترین برندهای بازار را تشکیل می دهند می توان به DENTSPLY Caulk، Fleck’s Zinc ، Hy-Bond ، Master-Dentو Modern Tenacin اشاره کرد.
مزایا و محدودیت
مزایای اصلی استفاده از سمان زینک فسفات یا روی فسفات قدرت تحمل فشار بالا، قدرت کششی متوسط و ضخامت قابل قبول فیلم قلعی است که بر اساس کارخانه ی سازنده اعمال می شود. گزارش شده است که ترمیم های انجام شده با این سمان به ندرت از بین می روند. اما معایت اصلی آن، PH اولیه ی پایین است. طبق نظرسنجی از دندانپزشکان مشخص شده است که این PH پایین می تواند پالپ را تحریک کند. همچنین این سمان از نظر شیمیایی نمی تواند به ساختار دندان پیوند بخورد. این ماده، خاصیت کاریوستاتیک ندارد. علی رغم معایب ذکر شده، این سمان دندانی در مواردی که استفاده از آن طولانی مدت بوده، موفقیت خود را به اثبات رسانده است.
سمان پلی کربوکسیلات روی
سمان دندانی پلی کربوکسیلات روی در سال 1968 به ثبت اختراع سید. این سمان اولین سمان دندانی بود که می توانست با ساختار دندان پیوند شیمیایی برقرار کند. مولکول اصلی سازنده سمان دندانی پلی کربوکسیلات و پلی اکریلیک اسید است که اندازه ی بزرگی دارد. استفاده از این سمان، تحریک پالپ بسیار کمی ایجاد می کند. دندانپزشکان از سمان دندانی پلی کربوکسیلات برای کاربردهای زیر استفاده می کنند:
- سیمان کاری و محکم کردن دائمی روکش ها
- بریج گذاری ها
- پر کردن دندان به روش آنله
- مراحل مختلف فرآیند انجام ارتودنسی
توجه داشته باشید که این سمان به اکثر آلیاژ ها مانند فولاد ضد زنگ می چسبد اما نمی تواند به فلزی مانند طلا بچسبد.
برندها
برندهای مختلفی از سمان پلی کربوکسیلات روی در بازار موجود است که رایج ترین آن هاHalfman، Dorident Dorifix، Durelon™ Shofu Polycarboxylate (Shofu), Tylok® Plus/Poly-F-Plus هستند. ورژن غیرکپسول شده ی Durelon ، Durelon™ Maxicap™ (3M ESPE) است که استفاده از آن بسیاری از چالش هایی که سمان برندهای دیگر ممکن است داشته باشند را برطرف کرده است. این چالش ها مربوط به مدت زمان کوتاه کارکرد سمان و ضخامت اضافی فیلم که برند مذکور آن را حل کرده است.
مزایا و محدودیت
از مزیت های استفاده از سمان پلی کربوکسیلات روی که دندانپزشکان به آن اشاره کرده اند می توان به عدم حساسیت دندان پس از انجام فرآیندهای دندانپزشکی اشاره کرد. اگر چه سمان پلی کربوکسیلات روی قابلیت ایجاد پیوند نسبتا محکمی با مینا و عاج دندان دارد و همین مورد مزیت آن محسوب می شود اما در سال های اخیر استفاده از آن کم شده است. دلایل کم شدن استفاده ی دندانپزشکان از سیمان پلی کربوکسیلات روی را می توان به این موارد نسبت داد: پخش شدن غیر قابل پیش بینی ترمیم های ایجاد شده با این سمان پس از چند سال، انحلال سمان و از بین رفتن تدریجی آن از تاج دندان یا دیگر بخش های کار شده روی دندان.
سمان گلاس آینومر
در سال 1972 سمان های دندانی گلاس آینومر به دنیا معرفی شدند. پنج سال پس از آن یعنی در سال 1977، ویلسون و کنت آن را در ایالت متحده عرضه و توزیع کردند. ترکیبات شیمیایی اصلی تشکیل دهنده ی آن ها معمولا از پودر شیشه به جنس فلوئوروآلومینوسیلیکات و همچنین مایع پلی اکریلیک اسید است. دندانپزشکان در درجه ی اول برای موارد زیر(به ترتیب اولویت) آن ها را به کار می برند:
- سیمان کاری و محکم کردن دائمی روکش ها
- بریج گذاری ها
- پر کردن دندان به روش اینله و آنله
- مراحل مختلف فرایند ارتودنسی
برندها
دندانپزشکان باید توجه داشته باشند که سمان گلاس آینومر می توان از نظر شیمیایی به فولاد ضد زنگ، فلزات پایه و فلزات از گروه نجیب که با قلع بصورت آلیاژ درآمده اند بچسبند. اما این نوع سمان نمی تواند به فلزات از گروه نجیب خالص یا جنس چینی لعابدار بچسند. تولید کنندگان سمان گلاس آینومر سال های متمادی است که این محصول را همچنان تولید می کنند. از جمله شرکت های معروف در این زمینه که محصولات آن ها در میان دندانپزشکان محبوب شده می توان به این برندها اشاره کرد: فرم های غیرکپسولی Ketac™-Cem (3M ESPE)، سمان گلاس آینومر نوع 1 (Shofu)، ورژن جدید و قدیم فوجی آینومر نوع 1 GC America ، محصولات غیر کپسول شده فوجی 1 America) (GC و Ketac™-Cem Aplicap™ (3M ESPE) و bisco.
مزایا و محدودیت
حفاظت اولیه از عواملی که باعث رطوبت و خشک شدن سمان گلاس آینومر می شوند لازم است چرا که موفقیت فرآیندهای ترمیمی دندان به این عامل بستگی دارد. میزان PH پایین اولیه گلاس آینومر به حساسیت بعد از فرآیندهای دندانپزشکی کمک می کند. با این حال، اتصال شیمیایی این سمان به ساختار دندان، اثر باکترواستاتیک، آزادسازی فلوراید، استحکام و مقاومت فشاری و کششی کافی جز محاسن استفاده از آن ها محسوب می شود و این نوع سمان را به سمان قابل قبول تبدیل کرده است. باید خاطر نشان کرد که آزادسازی فلوراید به وجود آورنده ی مشخصه ی کاریواستاتیک است.
علاوه بر این دندانپزشکان زیادی گزارش کرده اند که پس از برداشتن ترمیم های قدیمی که با استفاده از این سمان صورت گرفته، به ندرت در حاشیه ی محل ترمیمی، پوسیدگی رخ داده است. امروزه همچنان از سمان گلاس آینومر استفاده می شود اما انتخاب آن توسط دندانپزشکان قدری کاهش یافته است. دلیل اصلی آن را می توان به میزان قابلیت کم نگهداری آن نسبت به فسفات روی دانست. از محدودیت های این سمان می توان به ظاهر شدن حساسیت هایی اشاره کردن که پدیدار شدن آن ها غیر قابل پیش بینی است. این سمان می تواند در مایعات دهان، حل شود.
گلاس آینومرهای اصلاح شده با رزین
در اوایل دهه ی 1990، پیشرفت های تکنولوژی در سمان گلاس آینومر باعث تکمیل بخشی از ساختار اسیدپلی اکریلیک در سمان های گلاس آینومر قدیمی که به همراه مونومرهای متاکریلات آبدوست بودند؛ شد. این روند رفته رفته گلاس آینومر اصلاح شده با رزین را به وجود آورد. از موارد استفاده این سمان که اغلب دندانپزشکان آن را در نظر می گیرند می توان به این موارد اشاره کرد :
- سیمان کاری و محکم کاری دائمی روکش ها
- بریج گذاری ها
- پر کردن دندان به روش اینله و آنله
- مراحل فرایند ارتودنسی
برندها
استفاده از گلاس آینومرهای اصلاح شده با رزین، معمولا با مواد دندانی زیر همراه است: متالیک و ترمیم PFM ، سرامیک های از جنس زیرونیکا و آلومینا و اینله ها و آنله های فشرده و آسیاب شده لیتیوم-دی (CAD/CAM). تاج های تمام سرامیک مانند IPS Empress® و VITA In-Ceram® به دلیل ویژگی های بلقوه ی کلینیکی خود بهتر است با این نوع از سمان ها ترکیب نشوند. از شرکت های تولید کننده گلاس آینومرهای اصلاح شده با رزین که معروف تر هستند می توان FujiCEM™، Fuji PLUS (GC America) ، RelyX™ Plus Luting Cement (3M ESPE) و Riva Luting Plus را مثال زد.
مزایا و محدودیت
علاوه بر مزیت های مطرح شده برای سمان گلاس آینومرهای سنتی، امروزه این نوع از سمان ها، حساسیت های حرارتی دیده شده پس از اعمال دندانپزشکی را بهبود بخشیده اند. همچنین این نوع از سمان ها، در بزاق دهانی، حل نمی شوند. به دلیل آزاد شدن فلوراید، مشخصه ی کاریواستاتیک پدیدار می شود. سمان های گلاس آینومرهای اصلاح شده با رزین پیوند خفیفی با دندان ایجاد می کند. اما ناگفته نماند در صورتی که در مراحل آماده سازی مواد از سمان هایی استفاده شود که ماندگاری و مقاومت ضعیفی دارند، محصول با ماندگاری کافی به وجود نمی آید.
سیمان های رزینی
سمان های رزینی حاوی دی متاکریلات‌هایی مانند بیسفنول آ- گلیکول متاکریلات(Bis GMA) ، یورتان دی متاکریلات (UDMA)، و تترااتیلن گلیکول دی متاکریلات (TEGDMA) هستند. این سمان ها می توانند در نسبت های متغیر پلیمریزه شود تا به فرم ویسکوزیته در بیایند. دی متاکریلات می تواند پلیمریزاسیون سیمان رزینی را به یک پلیمر چگال متقاطع تبدیل کند. محصول حاصل، از نظر قوام و استحکام شبیه به کامپوزیت جریان پذیرعمل می کند. نتیجه ی فرآیند پلیمریزاسیون، سمان های رزینی است که در برابر رطوبت بسیار مقاوم هستند. دندانپزشکان از این نوع سمان به علت دوام بالایش بشدت استقبال می کنند.
مزایا و محدودیت
از جمله مزایای استفاده از سمان های رزینی می توان به این موارد اشاره کرد : تنوع انتخاب ، شفافیت و ماندگاری بیشتر که با فرآیند باندینگ محقق می شود، ضخامت کم فیلم و قابلیت چسبندگی مناسب که بین محل آماده سازی دندان و سرامیک در ترمیم دندانی به وجود می آید. طور کلی می توان گفت سمان رزینی، آن قابلیت چسبندگی که مد نظر دندانپزشکان است را به شدت تسهیل می کند.
این سمان می توانند با نور، مواد شیمیایی و فرایند های دوگانه و ترکیبی، به سرعت پلیمریزه شوند. همچنین در صورت تمایل مراجعه کننده و تحت نظر دندانپزشک، سمان های به رنگ دندان نیز موجود هستند. اما دو نکته در مورد این سمان ها وجود دارد که لازم است دندانپزشکان از آن آگاه باشند. یکی اینکه سمان های رزینی خاصیت کاریواستاتیک یا ضد میکروبیولوژیک ندارند. و دوما اینکه اگر این سمان ها در مراحل اولیه ی چسباندن، از نقاط خارج از محدوده ی مورد نظر برداشته نشوند، بعدا می تواند چالش های زیادی را به وجود بیاورد و دسترسی به آن نقاط را از بین ببرد.
انواع سمان های رزینی
سه نوع سمان رزینی مختلف که در بازار موجود است عبارتند از : لایت کیور(محافظت متوسط)، دوال کیور(محافظت دوبرابری) و سلف کیور(خود- محافظ). از جمله برندهای پر فروش سمان های رزینی که ی به دلیل کیفیت و قیمت مناسب، بهترین سمان دندانی شناخته شده اند می توان به موارد زیر اشاره کرد:
اکنون که انواع سمان ها معرفی و تشریح شدند، بهتر است بدانیم سمان های ایده آل اصلا چه سمان هایی هستند و دندانپزشکان بر اساس چه ویژگی هایی باید از میان برندهای مختلف آن ها را انتخاب کنند.
ویژگی های سمان ایده آل کدام است؟
بر اساس یک نظر سنجی که از دندانپزشکان مجرب امریکایی با چندین سال سابقه در زمینه سمان کردن روکش های دندانی، پروتز گذاری ثابت و ترمیم های دندانی متعدد به عمل آمده، نتایج زیر از ویژگی های سمان ایده آل حاصل شده است:
- سمان هایی که پالپ دندان را تحریک نکنند
- خاصیت کاریوستاتیک داشته باشند
- خاصیت ضد میکروبیولوژیک داشته باشند
- بتوانند حاشیه و گوشه های نقاط مورد نظر را پوشش دهند
- در مایعات دهان حل نشوند
- بتوانند به ساختار دندان بچسبند
- خاصیت رادیوپک داشته باشند
- دارای مقاومت و استحکام بالایی باشند
- حداقل ضخامت فیلم را داشته باشند
- به مسائل مربوط به زیبایی صورت اهمیت بدهند
- کار کردن با آن آسان باشد
- زمان عملکرد بهینه ای داشته باشند
- با هزینه مقرون به صرفه تهیه شود
نتیجه
از چند دهه ی گذشته تا کنون تقاضای بیماران برای ترمیم های سرامیکی که زیبایی دهان را در نظر می گیرد روز به روز در حال افزایش است. از این رو در بحث های ترمیمی، بهترین سمان دندانی آن هایی است که به رنگ دندان باشند طرفداران بیشتری پیدا کرده است. اگر چه سمانی که کاملا مورد تایید جامعه ی دندانپزشکان باشد، هنوز به طور رسمی معرفی نشده است اما سمان های رزینی که هم از کیفیت خوب و استحکام کافی بهره مند است و هم از نظر زیبایی دندان و دهان مورد تایید است و با توجه به نظر مثبت مشتریان به دندانپزشکان محترم توصیه می کنیم.
علاوه بر این هزینه ی تامین سمان، عامل مهم دیگری است که دندانپزشکان باید آن را در نظر بگیرند. توصیه می کنیم از محصولات جدید شرکت شاپ دنت که دارای کیفیتی عالی از بهترین برندها و مقطوع ترین قیمت هاست دیدن فرمایید. خوشبختانه امکان خرید اینترنتی در این وبسایت برای شما خریداران محترم فراهم است. آیا تجربه ای در زمینه ی استفاده از هر کدام از سمان ها دارید که مایل باشید آن را به دیگران اطلاع دهید؟
منابع :
https://www.aegisdentalnetwork.com/id/2012/11/an-overview-of-permanent-cements
https://idataresearch.com/top-dental-cements-companies-in-the-united-states